Hypocrisie en ambivalentie

In de training van de klimaatcoaches voor KlimaatGesprekken vragen we vaak naar elkaars guilty pleasures. Daar hebben we allemaal een ander idee bij, maar bij iedereen komt er wel wat bovenborrelen. Vaak is het een leuke ijsbreker: kijk, we zijn allemaal gewoon mensen. Kort geleden vroeg iemand voor het eerst: wat bedoel je daar precies mee, met een guilty pleasure? Het antwoord dat me op dat moment inviel was: dat wat anderen hypocriet van je vinden. Oei. Au.

‘Hypocriet’ is geen fijn woord, daar zal iedereen het over eens zijn. Dat woord gebruiken we dan ook meestal voor een ander. Onszelf noemen we liever ‘ambivalent’. En die term klopt natuurlijk ook: in elke context maken we een andere afweging tussen onze, soms tegenstrijdige, innerlijke waarden. Voor onszelf zijn die afwegingen consistent, maar voor een ander is dit meestal niet zomaar te duiden. Hypocriet voelen onze keuzes in elk geval niet. Meestal.

De vraag is nu: lukt het ons ook om zo mild naar de ander te kijken? Ook degene die jij hypocriet bezig vindt, maakt op dat moment een waardenafweging binnen een persoonlijke context. Soms bewust, soms onbewust. Zulke keuzes zijn te complex om als buitenstaander te kunnen be- of veroordelen. Ook de ander is ambivalent.

Stap voor stap leren

Als je in ontwikkeling bent, gaat dat stap voor stap. Leren fietsen doe je eerst met zijwieltjes en daarna met je vader of je grote zus die je een zetje geeft en je af en toe vasthoudt of opvangt. Ook een mindshift vindt niet plaats van de ene op de andere dag. Als je jezelf een ander gedrag aanleert zoals, ik noem maar wat, leven binnen de grenzen van de aarde, dan gaat dat niet in één keer van nul naar honderd. In de ene context lukt het je prima om nieuw gedrag te vertonen, in een andere context (nog) niet.

Zo komt er bij ons thuis geen vlees en amper nog zuivel op tafel. Maar sta ik op een feestje waar bitterballen rondgaan, van die krokante Kwekkeboomklassiekers… Ja, dan ga ik voor de bijl. Zelfs als ik kan kiezen tussen een rundvlees- en een oesterzwambal. Datzelfde geld voor, ja sorry, frikadellen.

Dat kun je hypocriet noemen; ik noem het liever ambivalent. Ik neem af en toe een bitterbal op een feestje, zodat ik het thuis beter vol kan houden om geen vlees te eten, terwijl ik dat eigenlijk heel lekker vindt. Het is een stap, een leerproces. Overigens is het commentaar op mijn bitterbal- guilty pleasure aanzienlijk milder geworden sinds half Nederland zich flexitariër noemt. Voor een flexitariër is een bitterbal niet hypocriet.

Klimaatspagaat

Waar ik nog wel vaak veel verbaasde reacties op krijg -en soms ook scheve ogen- is een andere guilty pleasure.

(Kleine pauze voor het dramatisch effect)

Skivakanties.

Vanaf mijn 22ste ben ik elk jaar op skivakantie gegaan. Er is haast niks heerlijkers dan van een besneeuwde helling naar beneden roetsjen, frisse lucht in je longen en schitterende bergen om je heen. Toch?

Vanaf het moment dat ik ook de keerzijde ging zien van dergelijke vakanties, besloot ik om voortaan nog maar eens in de twee jaar te gaan. Een stapje in het leerproces. En nu was het inmiddels al drie jaar geleden dat ik voor het laatst was gaan skiën. Ik mocht weer! Soort van.

Vooraf was ik heel benieuwd hoe dat zou gaan voelen. Zeker toen de nieuwsberichten over groene bergen langskwamen. Ik voelde vooral de ‘guilt’, en een steeds groter wordende klimaatspagaat. En ondanks dat we met een elektrische auto gingen, kun je de impact van zo’n reis natuurlijk niet wegpoetsen. De vorige keer vroeg ik me al af of ik nog van de skiliften kan en mag genieten. Om nog maar te zwijgen van eventuele sneeuwkanonnen. Inmiddels ben ik dik een maand terug van een heerlijke vakantie. Het sneeuwde de hele tijd, dus de sneeuw was top. Met recht een guilty pleasure. En het blijft zeker voorlopig nog een klimaatspagaat. Want JA zeggen op de enthousiaste vraag “Een volgende keer weer?” heb ik niet gedaan. Maar afscheid van het skiën heb ik ook nog niet kunnen nemen. Dat kun je hypocriet noemen. Ik noem het liever ambivalent.